Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Sinds 1 januari 2024 geldt de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Het doel van deze wet is de kwaliteit van bouwwerken te vergroten.

Eerder controleerde de gemeente vooraf of een bouwplan aan de regels voldeed. Bij bouwwerken met een laag risico (gevolgklasse 1) doet een onafhankelijke partij dit nu. Dit noemen we een kwaliteitsborger. Voor bouwplannen die onder de Wkb vallen, is het inhuren van een kwaliteitsborger verplicht.

Bouwwerken in gevolgklasse 1 (nieuwbouw)

Bouwwerken zijn verdeeld in verschillende groepen. Dit noemen we gevolgklassen. Hoe groter de gevolgen kunnen zijn als iets misgaat bij de bouw, hoe zwaarder de eisen zijn. De Wkb geldt voor bouwwerken in gevolgklasse 1. Dit zijn bouwwerken met een laag risico. Het gaat om:

Op de grond gebouwde woningen. Ook met bijvoorbeeld een garage en kantoor aan huis.
Bedrijfsgebouwen van maximaal 2 verdiepingen, ook met een klein kantoor of kleine kantine.
Een aanbouw met overige gebruiksfuncties van maximaal 2 bouwlagen. Denk aan een magazijn bij een winkel.
Een vakantiewoning
Een woonboot
Kleine fiets- en voetgangersbruggen van maximaal 20 meter, die niet over een rijksweg of provinciale weg liggen
Andere bouwwerken van maximaal 20 meter hoog, zoals masten en antennes

In eerste instantie geldt de Wkb alleen voor nieuwbouw.. Voor verbouwingen treedt de wet later in werking.

De volgende bouwwerken vallen niet onder de Wkb:

Rijksmonumenten, provinciale monumenten en gemeentelijke monumenten.
Bouwwerken waarbij een milieuvergunning of vergunning/melding brandveilig gebruik nodig is.
Bouwactiviteiten waarbij er sprake is van een gelijkwaardige oplossing voor brand- of constructieve veiligheid, inclusief toepassing NEN 6060 en 6079

Bekijk voorbeelden van verschillende situaties op de factsheet van de VNG.

Kwaliteitsborger

De kwaliteitsborger is een onafhankelijke partij die de kwaliteit van een bouwwerk controleert. De kwaliteitsborger controleert voor en tijdens de bouw of het bouwplan voldoet aan de regels. Deze regels gaan bijvoorbeeld over:

De fundering
Brandveiligheid
Energieverbruik

Stappenplan

Voor bouwwerken in gevolgklasse 1 moet u sinds 1 januari 2024 een aantal stappen volgen.

Stap 1: Nieuw initiatief onder Wkb

U heeft bouw- of verbouwplannen die onder de Wkb vallen.

Stap 2: Vooroverleg (niet verplicht)

Maak een afspraak voor een vooroverleg als u uw bouwplannen vooraf met de gemeente wilt bespreken.

Stap 3: Kwaliteitsborger inhuren

U huurt zelf een kwaliteitsborger in. Deze vindt u in het register instrumenten kwaliteitsborging. In dit register staat een lijst met kwaliteitsborgers en instrumenten. Een instrument is een goedgekeurde werkwijze die de kwaliteitsborger gebruikt om de bouw te controleren. De kwaliteitsborger stelt een risicobeoordeling en borgingsplan op.

Stap 4: Omgevingsplanactiviteit aanvragen

Minimaal 8 weken voor de start van de bouwactiviteiten vraagt u een omgevingsplanactiviteit bij de gemeente aan. Dit doet u via het Omgevingsloket.

Stap 5: Bouwmelding indienen

Minimaal 4 weken voor de start van de bouwactiviteiten dient u via het Omgevingsloket een bouwmelding in. Geef hierbij aan:

Dat het gaat om een bouwwerk in gevolgklasse 1 en dat het om nieuwbouw gaat.
Wie de kwaliteitsborger is.
Welk instrument gebruikt wordt.

Ook levert u het borgingsplan en de risicobeoordeling in die de kwaliteitsborger heeft opgesteld.

Stap 6: Start bouwwerkzaamheden

Minimaal 2 dagen voor de start van de bouwactiviteiten geeft u via het Omgevingsloket de startdatum van de bouw door.

Stap 7: Controle door kwaliteitsborger

Tijdens de bouw controleert de kwaliteitsborger:

De kwaliteit van het bouwwerk.
Of aan de inhoud van het borgingsplan wordt voldaan.

Stap 8: Controle door gemeente

De gemeente kan tijdens de bouw controles uitvoeren en waar nodig handhaven.

Stap 9: Gereedmelding

Minimaal 2 weken voor u het gebouw gaat gebruiken dient u via het Omgevingsloket in:

Gereedmelding (de melding dat u klaar bent met bouwen).
Verklaring van de kwaliteitsborger.

Stap 10: Gebouw gebruiken

Binnen 2 weken hoort u of de gereedmelding en verklaring van de kwaliteitsborger akkoord zijn door de gemeente. Bij akkoord mag u het bouwwerk in gebruik nemen.

Bijzondere lokale omstandigheden

Onder de Wkb mag een gemeente bijzondere lokale omstandigheden vaststellen. Dit zijn lokale situaties waardoor het eindresultaat van een bouwactiviteit mogelijk niet aan de bouwtechnische regels voldoet. De kwaliteitsborger moet van deze bijzondere lokale omstandigheden op de hoogte zijn. De kwaliteitsborger moet ze verwerken in het borgingsplan en de risicobeoordeling. Op dit moment worden de bijzondere lokale omstandigheden in de gemeente Oldebroek in kaart gebracht.

Veranderingen voor aannemers

Door de invoering van de Wkb wordt de positie van opdrachtgevers versterkt. Er verandert veel voor aannemers:

De aannemer moet de opdrachtgever bij oplevering van een bouwwerk een opleverdossier geven.
De aannemer is verplicht om particuliere opdrachtgevers bij nieuwbouw te informeren over hoe hij verzekerd is.
Het opschortingsrecht (de 5%-regeling) bij particuliere opdrachtgevers wordt aangepast.
Er worden extra eisen gesteld aan de waarschuwingsplicht van de aannemer bij bouwwerken. Deze waarschuwing moet duidelijk, schriftelijk en op tijd zijn.
De aannemer wordt ook na oplevering verantwoordelijk voor gebreken.

Deze wijzigingen gelden voor alle bouwactiviteiten waarvoor een aannemingsovereenkomst is gesloten. Zorg dat u als aannemer goed voorbereid bent op de Wkb. Lees Wet kwaliteitsborging (Bouwend Nederland).